Schoonmaken

'Moet het schilderij worden schoongemaakt?' is een veelgestelde vraag onder eigenaren van schilderijen. En hier is geen eenduidig antwoord op. Ten eerste hangt het ervan af of het nodig is, dat wil zeggen of er een esthetische winst behaald kan worden. Het schoonmaken van schilderijen is immers altijd een intensieve behandeling voor schilderijen. De mate van esthetische verbetering van het schilderij, maar ook een inschatting van eventuele risico's zijn van belang voor de besluitvorming. 

 

Soms betreft het een laag vuil of nicotine die zich op het schilderij heeft opgehoopt dat verwijderd dient te worden. Maar ook een eventueel vernis kan dermate vergeeld zijn dat het de kleuren in een schilderij sterk verstoort. Afgaande op het het type laag dat men zou willen verwijderen, vuil of vernis, en de karakteristieken van de verflagen zoals leeftijd, samenstelling en conditie, wordt een behandeling op maat ontwikkeld. De arbeidsintensiviteit en daarmee de kosten van het schoonmaken van een schilderij lopen per geval sterk uiteen.

 

Hieronder enkele voorbeelden van vuil- en vernisafnames.


Pieter plas, landschap met vee, 1842

In de collectie van het Stedelijk Museum Alkmaar bevindt zich dit werk van Pieter Plas. Het vernis was zeer sterk vergeeld en vuil wat de leesbaarheid van het schilderij zeer sterk verstoorde.



Pieter codde (1599-1678), schilder in zijn atelier

Botergeel was de vernislaag van dit 17e eeuwse paneelschilderijtje. In het verleden werden schilderijen niet zelden voorzien van een nieuwe vernislaag bovenop de bestaande vernislaag als een snelle manier om een schilderij weer even op te rissen. Met als uiteindelijk gevolg dat de vernislaag dik, vuil en zeer geel wordt en het schilderij nog nauwelijks leesbaar.

 

Na vernisafname kwam de overtuigende dieptewerking weer volledig tot zijn recht en kan deze schilder die een rookpauze neemt in zijn atelier weer bekeken worden met een frisse blik.

 

 


Koos stikvoort, stilleven met parasol, 1943

In dit geval was het vernis geel, maar veroorzaakte ook een dikke, gele nicotinelaag een sterke verkleuring van het schilderij.



Cornelis vreedenburgh, paleis op de dam, 1927

Bekijk het visuele effect van de verwijdering van een vergeeld vernis.